Bidh an dàrna òraid bhliadhnail mar chuimhneachan air Iain MacLeòid a’ gabhail àite, Diardaoin an 30mh den Fhaoilleach2020. Thèid an tachartas, a tha ga chuir air dòigh leis a’ Chomunn Ghàidhealach, le taic bho Roinn Cheilteis agus Eòlas na h-Alba de dh’ Oilthigh Dhùn Èideann, a chumail ann an Seòmar a’ Phròiseact, 50 Ceàrnag Sheòrais, Oithigh Dhùn Èideann, EH8 9LH eadar 19.00-21.30f.
Mar dhòigh air aithne agus luaidh a dhèanamh air cho mòr ‘s a bha Iain a’ brosnachadh na h-òigridh ann an coimheasrnachd na Gàidhlig, ‘s e an Dr Alasdair MacIlleBhàin, Tosgaire na Gàidhlig 2019 a bhios a’ lìbhrigeadh na h-òraid.
Bithear a’ cruinneachadh anns an Oilthigh far an robh an t-Ollamh Uilleam J MacBhatar stèidhichte fad còrr is 20 bliadhna. Tha e gu tur iomchaidh gur ann gu sònraichte air “fèin-aithne is fèin-mheas nan Gaidheal” a bhios òraid 2020 ag amas. Tha cuspair na h-òraid a’ toirt cothrom do dh’ Alasdair an t-èolas sgoilearach mionaideach aige fhèin, fhighe an luib cuspair na bliadhna-sa. Tha ainmean-àite a’ toirt taic a thaobh ar fèin-aithne a thuigsinn; gu dearbha, ‘s e prìomh-eòlaiche air ainmean-àite Gàidhlig na h-Alba a th’ ann an Alasdair.
Tha ceithir fichead bliadhna ‘s a ceithir deug air a dhol seachad bho chaidh Ainmean-àite Ceilteach na h-Alba fhoillseachadh an toiseach. Cha mhòr ceud bliadhna an dèidh sin, bidh sinn a’ cruinneachadh ann an Oilthigh Dhùn Èideann, a dh’ èisteachd ri òraid air an dearbh chuspair, le eòlaiche ùr, òg, a tha agamas air tuigse agus ionnsachadh a bharrachd a thoirt dhuinn mu ar fèin-aithne. Chan eil teagamh nach biodh an t-Ollamh MacBhatar air a dhòigh.
Thuirt An Dr Alasdair MacIlleBhàin: Tha e na urram mhòr dhomhsa Òraid Chuimhneachaidh Iain MhicLeòid a thoirt seachad am-bliadhna. ’S ann aig Mòdan a chuir mise aithne air Iain an toiseach agus cuimhne agam air mar eisimpleir a sheas còraichean na Gàidhlig agus a bhrosnaich fèin-aithne nan Gàidheal. Tha linn a’ chruinneachais air luach ann an dùthchas a lùghdachadh ach tha cothroman na lùib. Faodaidh sinne a-nis a bhith air tùs iomairte a chuireas nuadhas gu feum ann a bhith ag àrdachadh agus ag adhartachadh nithean ionadach agus an dualchais bheairtich againn fèin, mar a rinn Iain.
Thuirt Ailean Caimbeul, Ceann-suidhe a’ Chomuinn Ghàidhealaich: Bidh fiughair oirnn fàilte a chur air an Dotair Alasdair MacIlle Bhàin airson an dàrna h-Òraid Chuimhneachaidh air Iain MacLeòid a’ lìbhrigeadh. ‘S e duine òg a tha seo a tha mar-thà air mòran soirbheachais a chur as a dhèidh a thaobh a chuid dealais dha foillseachadh na Gàidhlig is a cultar, eadar Bonn Òr a’ Chomuinn Ghàidhealaich a bhuannachadh aig Mòd Dhùn Omhain ann an 2006; Ceum Oil-thighe le Àrd-Urram ann an Gàidhlig, agus Dotaireachd a’ leantainn sin; agus duais Tosgaire na Gàidhlig aig Riaghaltas na h-Alba am bliadhna. Agus tha Alasdair air a bhith a’ seinn, mar bu dual dha ball de theaghlach cliùiteach ciùil as a Mhorbhairne.”
Thuirt an t-Ollamh Rob Dunbar bho Roinn na Ceiltis agus Eòlas na h-Alba aig Oilthigh Dhùn Èideann: “Tha sinn cho toilichte ris an darna Òraid Chuimhneachaidh Iain MhicLeòid. Bha Iain na neach-iomairt dealasach agus treibhdhireach as leth na cànain, agus chuir e gu mòr ri coimhearsnachd na Gàidhlig, an dà chuid gu nàiseanta agus an-seo ann an Dùn Èideann. Bidh e na adhbhar toileachais dhuinn fàilte dhan Oilthigh a chur air an Dr. Alasdair MacIllebhàin. Chaidh duais Tosgaire Gàidhlig na Bliadhna a bhuileachadh air Alasdair le Riaghaltas na h-Alba aig Mòd Nàiseanta Rìoghail Ghlaschu anns an Dàmhair. Tha an dealas aige a thaobh leasachadh cànain agus cultar nan Gàidheal a’ fàgail gur e taghadh air leth freagarrach a th’ ann mar òraidiche”.